Nowe, lepsze prawa konsumenta

Przyjęta dyrektywa o prawach konsumentów zmienia dwie inne: dyrektywę w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji i dyrektywę w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Wprowadza również zmiany w zasadach ochrony konsumentów w przypadku umów zawieranych na odległość np. przez internet .

Z biegiem lat państwa członkowskie dodawały kolejne, często niespójne ze sobą przepisy, tworząc tym samym mozaikę 27 różnych systemów krajowych. Dodatkowo, postęp technologiczny spowodował, iż dotychczasowe regulacje przestały odpowiadać bieżącym wymaganiom rynku. Między innymi z tych powodów, Komisja Europejska przedstawiła wniosek ustawodawczy mający na celu aktualizację i ujednolicenie obecnego prawa ochrony konsumentów w Unii Europejskiej oraz zapewnienie możliwie wysokiego poziomu ochrony słabszych uczestników rynku i usprawnienie funkcjonowania jednolitego rynku.

Nowe przepisy obejmą niemal wszystkie formy zakupów - dokonywanych zarówno w sklepie, jak i przez telefon, Internet, sprzedaż katalogową a także w postaci umów zawieranych „na progu” mieszkania. Nowy katalog praw ma w szczególności przyczynić się do poprawy praw kupujących online, zwiększając zaufanie konsumentów i zmniejszając niechęć sprzedawców do transgranicznego handlu elektronicznego.

Kompromisowy dokument zakłada maksymalną harmonizację przepisów regulujących zasady zawierania transakcji na odległość (Internet, telefon) i poza lokalem przedsiębiorcy (np. przez przedstawicieli handlowych). Wprowadza on szereg ujednoliconych we wszystkich państwach członkowskich zasad, na podstawie których konsumenci będą mogli dokonywać transakcji, a także zrezygnować z zakupionego towaru odstępując od umowy - nowe regulacje przyznają konsumentom taką możliwość w ciągu 14 dni od daty otrzymania towaru lub daty zawarcia umowy (w przypadku usług). W tym czasie konsument będzie mógł wycofać się z zakupu bez podania przyczyny. Co więcej, jeżeli przedsiębiorca chciałby, aby to konsument ponosił koszty zwrotu, musi go o tym wyraźnie poinformować przed zakupem, w przeciwnym razie sam poniesie takie koszty. W przypadku towarów zakupionych przez Internet lub w ramach sprzedaży wysyłkowej o dużej objętości, takich jak np. sprzęt AGD czy meble, przedsiębiorcy będą musieli wyraźnie przedstawić, przynajmniej szacunkowo, maksymalny koszt zwrotu towaru jeszcze przed zakupem, tak aby konsument mógł dokonać świadomego wyboru przed podjęciem decyzji, gdzie zakupić towar. Co więcej, przedsiębiorcy nie będą już mogli obciążać konsumentów za zapłatę kartą kredytową (lub innymi środkami płatności) kwotą większą niż ta, którą faktycznie ponieśli za oferowanie takiej możliwości zapłaty. Innymi słowy, przedsiębiorca nie będzie mógł pobierać od konsumenta dodatkowych kosztów za użycie karty kredytowej, co wcześniej często miało miejsce, np. w przypadku zakupów biletów lotniczych przez Internet. Ponadto przedsiębiorcy, którzy korzystają z linii telefonicznych, umożliwiając konsumentom kontakt w związku z umową, nie będą mogli obciążać konsumentów wyższymi opłatami niż koszty podstawowej taryfy za rozmowy telefoniczne.

Nowa dyrektywa o prawach konsumentów oznacza bardziej czytelne zasady dokonywania zakupów przez Internet. Zgodnie bowiem z nowymi przepisami, sprzedawcy będą musieli ujawniać całkowity koszt towaru lub usługi, jak również wszelkie dodatkowe opłaty obciążające konsumentów. Dokonujący zakupów online nie będą musieli ponosić żadnych opłat lub kosztów dodatkowych, jeżeli nie zostaną o nich odpowiednio poinformowani przed złożeniem zamówienia. Celem nowych regulacji prawnych jest eliminowanie praktyk polegających na domyślnym zaznaczeniu przez przedsiębiorcę pól wyboru (tzw. „ptaszkiem”), które powinien wypełnić samodzielnie i świadomie konsument. Obecnie często zdarza się, że gdy konsument dokonuje zakupów w Internecie – np. gdy kupuje bilet lotniczy – oferowane są mu opcje dodatkowe, jak ubezpieczenie podróżne lub wynajem samochodu. Te dodatkowe usługi mogą być oferowane za pośrednictwem z góry zaznaczonych pól wyboru, a konsument, który nie życzy sobie takich dodatkowych usług, musi „odznaczyć” odpowiednie pole. W celu wyeliminowania tych praktyk nowe przepisy przewidują, iż konsument, który został obarczony dodatkowymi kosztami, powstałymi na podstawie predefiniowanych przez przedsiębiorcę pól wyboru, będzie mógł żądać od przedsiębiorcy zwrotu tych kosztów.

Po wejściu w życie dyrektywy państwa członkowskie będą miały dwa lata na wdrożenie jej zapisów do krajowych porządków prawnych.