Od nowego roku zapłacimy więcej za niektóre napoje. Polska wprowadza system kaucyjny

Co zakłada ustawa

Przepisy, które obowiązywać zaczną z początkiem 2025 r. wprowadzone zostały na mocy Rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 8 lipca 2024 r. w sprawie wysokości kaucji dla poszczególnych rodzajów opakowań objętych systemem kaucyjnym. Dokument wydano na podstawie ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.

- Minister właściwy do spraw klimatu w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych oraz ministrem właściwym do spraw gospodarki określili w drodze rozporządzenia wysokości kaucji dla poszczególnych rodzajów opakowań objętych systemem kaucyjnym, kierując się potrzebą ustalenia jej wysokości na poziomie stanowiącym zachętę do zwrotu opakowań i odpadów opakowaniowych, a także akceptowalny, społecznie poziomem stawki kaucji – stanowi art. 40m ust. 2 ustawy.

Wysokość należności a rodzaj opakowania

Wysokość kaucji, którą zapłacą konsumenci, zależała będzie od rodzaju opakowania i wyniesie odpowiednio:

• butelki plastikowe jednorazowego użytku o pojemności do 3 litrów (również z zakrętkami z tworzyw sztucznych) – 50 gr za sztukę;

• butelki szklane wielokrotnego użytku do 1,5 litra – 1 zł;

• puszki metalowe o pojemności do jednego litra – 50 gr.

Warto wspomnieć, że ustawodawca określił maksymalną wartość kaucji na 2 zł.

Decyzję o wysokości wyżej wskazanych stawek podjęto również na podstawie konsultacji społecznych i analiz rynkowych, przy uwzględnieniu praktyk krajowych i unijnych oraz uwarunkowań środowiskowych.

Korzyści płynące z wprowadzenia systemu

Ustawa określa profity wprowadzenia systemu w Polsce, takie jak:

• zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska przez odpady opakowaniowe;

• zwiększenie poziomu recyklingu odpadów opakowaniowych;

• zwiększenie poziomu selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych;

• wyrobienie w społeczeństwie pozytywnych nawyków, dotyczących segregowania odpadów.

Uznaje się, że wprowadzenie systemu umożliwi Polsce obniżenie wpłat do budżetu Unii Europejskiej, związanych z nieprzetworzonymi odpadami opakowaniowymi z tworzyw sztucznych. W 2023 r. kwota przeznaczona na ten cel wyniosła ok. 2,4 mld zł.

Doliczenie kaucji do ceny napoju

W czasie dokonywania zakupów do ceny napojów objętych systemem, doliczana będzie kaucja, podlegająca zwrotowi po odniesieniu opakowania (bez konieczności okazania paragonu). Należność pobierana zostanie we wszystkich jednostkach handlowych. Puste opakowania zwrócić będzie można w sklepach o powierzchni powyżej 200 m2. Mniejsze jednostki mogą dobrowolnie przystąpić do systemu.

W planach jest również stworzenie punktów zbierania pustych opakowań poza sklepami.

Źródła finansowania

Zgodnie z założeniami ustawy, odpowiedzialność za tworzenie systemu spoczywała będzie na przedsiębiorcach wprowadzających do obrotu napoje w opakowaniach nim objętych. Wprowadzający mają ponosić koszty związane z m.in. zbiórką, odbieraniem i transportem opakowań i odpadów czy rozliczaniem kaucji i prowadzeniem ewidencji (zgodnie z zasadą rozszerzonej odpowiedzialności producenta). Warto wspomnieć, iż przedsiębiorcy zobowiązani będą do osiągania określonych poziomów selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w ramach systemu (od 2029 r. wyniosą 90 procent).

Poza wprowadzającymi opakowania do obrotu, źródłem finansowania systemu za źródło finansowania wskazano środki pochodzące z niezwróconej kaucji i sprzedaży materiałów pochodzących z recyklingu.

Pobrana kaucja ma być przekazywana do podmiotu reprezentującego, a rozliczenia dokonywane w okresie nie dłuższym niż miesiąc.