Gwarę warmińską badacze zaliczają do dialektu mazowieckiego języka polskiego, choć jej podstawą były gwary chełmińsko-dobrzyńskie uznawane za składowe dialektu wielkopolskiego. Właśnie z ziemi chełmińskiej pochodzili pierwsi osadnicy kolonizujący południową Warmię w XIV w. Kolejne fale osadnicze, w szczególności w XVI w., pochodziły z Mazowsza i znacząco wpłynęły na kształtowanie się mowy polskich Warmiaków.
Mieszkańcy południowej Warmii swobodnie posługiwali się swoją gwarą jeszcze przez pół wieku po wcieleniu do państwa pruskiego w wyniku I rozbioru Polski. Gwara ta była powszechna szczególnie na wsi. Proces germanizacji rozpoczął się w połowie XIX w. i był kontynuowany praktycznie do upadku III Rzeszy, która szczególnie okrutnie rozprawiła się z obrońcami polskiej mowy. Wskutek germanizacyjnej polityki władz liczba Warmiaków przyznających się do polskości systematycznie się zmniejszała, a po „warńijsku” rozmawiano głównie w gronie rodziny.
Teraz gwara warmińska została uznana za dziedzictwo kulturowe. Jest to pierwszy wpis na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego z terenu Warmii i Mazur. Wniosek złożyli znawcy tej gwary i jej popularyzatorzy: historyk i regionalista prof. Izabela Lewandowska z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego oraz Edward Cyfus, rodowity Warmiak i autor książek o kulturze i życiu na dawnej Warmii.
Obok gwary warmińskiej za niematerialne dziedzictwo kulturowe Polski uznaje się m.in.: krakowskie szopkarstwo, polskie tańce narodowe czy procesję Bożego Ciała w Łowiczu.
Komentarze (4)
Dodaj swój komentarz