O olsztyńskim dworcu raz jeszcze – głos mają społecznicy

- Dlaczego jesteście za wpisem dworca Olsztyn Główny do rejestru zabytków – pytanie kieruję do Wiceprezesa Zarządu Stowarzyszenia Forum Rozwoju Olsztyna, Krzysztofa Suchowieckiego (olsztynianin z urodzenia, 31 lat, prawnik absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. We FRO działa od 2011 r. Od 2015 roku pełni funkcję Wiceprezesa Zarządu Stowarzyszenia).

- Olsztyński dworzec jest wyjątkowy pod wieloma względami. Po pierwsze to jeden z ostatnich tak rozbudowanych i tak dobrze zachowanych dworców modernistycznych w Polsce. Ponadto to pierwszy i jedyny wśród miast wojewódzkich obiekt łączący funkcję kolejową i autobusową, specjalnie zaprojektowany w taki sposób, żeby przesiadki między pociągami a autobusami były jak najwygodniejsze. Niezwykle ciekawym elementem jest także wieżowiec - ewenement w przypadku modernistycznych dworców powstałych w Polsce. Całość tworzy przemyślaną kompozycję architektoniczną i urbanistyczną, opartą o zasadę złotego podziału.

To najważniejsze argumenty przemawiające za wpisem do rejestru, ale szczegółów potwierdzających wysoką wartość architektoniczną dworca jest o wiele więcej, co wyraźnie tłumaczymy w pismach składanych w ramach postępowania administracyjnego oraz na stronie internetowej opisującej nasze działania.

Istotne jest również to, że dworzec jest świadkiem okresu największego rozwoju w historii Olsztyna – w tym czasie powstała w naszym mieście wielka fabryka opon -  Olsztyńskie Zakłady Opon Samochodowych (dziś Michelin), co skutkowało ogromnym wzrostem liczby ludności, a także gwałtowną rozbudową stolicy Warmii i Mazur. Budowa dworca była bezpośrednio związana z tymi wydarzeniami, co znajduje potwierdzenie w oficjalnych dokumentach. To również ma znaczenie w świetle przepisów prawa, nakazujących uwzględniać m.in. wartości historyczne obiektu, który ma być wpisany do rejestru.

Krzysztof Suchowiecki

- Co wedle was zyska Olsztyn dzięki wpisowi dworca do rejestru zabytków?

- Po pierwsze zachowamy wartościowy obiekt z okresu modernizmu. Po drugie, po gruntownym remoncie i unowocześnieniu, Olsztyn będzie posiadał niezwykle funkcjonalny i świetnie wyglądający dworzec. Wbrew twierdzeniom niektórych osób, olsztyński dworzec nie jest ruderą. Przede wszystkim jest brudny i zaniedbany. Po remoncie i dodaniu np. schodów ruchomych czy wind mógłby odzyskać dawny blask, co potwierdzają przygotowane przez nas wizualizacje.

Natomiast w przypadku jego wyburzenia, PKP wybuduje dworzec o wiele mniejszy od obecnego. Z kolei budowa dworca autobusowego połączonego z centrum handlowym jest naszym zdaniem jedną wielką niewiadomą.

- A może Olsztynowi wcale nie trzeba tak dużego dworca. Na jakich wyliczeniach opieracie swoją opinię, że nadal musi być on duży? Czy jesteście też przeciwko budowie centrum handlowego wraz z dworcem autobusowym?

- PKP twierdzą, że powierzchnia obsługi podróżnych będzie podobnej wielkości jak dziś. Istotną różnicą jest to, że proponujemy przekształcenie nieużywanych obecnie pomieszczeń w przestrzeń komercyjną i publiczną, która zapewni działanie dworca na najwyższym poziomie przez wiele lat. W przeciwieństwie do PKP myślimy o dworcu jako o bramie do miasta i miejscu, które przyciąga mieszkańców z wielu powodów, nie tylko po to, aby kupić bilet i wsiąść do pociągu. Wg danych Urzędu Transportu Kolejowego z lutego br. tylko część PKP naszego dworca (bez PKS) generuje wymianę 8100 pasażerów dziennie. Daje to 26 pozycję w Polsce, ale zostawia daleko w tyle takie dworce jak Lublin, Rzeszów, Białystok, Toruń, Warszawę Gdańską, Kielce, Zieloną Górę, Radom, Łódź Fabryczną etc. Ponadto kolej obecnie przeżywa renesans, zaś w naszym województwie remontowanych jest wiele linii. Wszystko po to, aby pociągami jeździło więcej osób. Dlatego Olsztyn powinien posiadać dworzec godny miasta wojewódzkiego, który będzie w stanie utrzymać się sam.

Uważamy, że budowanie w Olsztynie kolejnych galerii handlowych jest pod każdym względem szkodliwe. Tego typu obiekty konkurują z obszarami tradycyjnego handlu takimi jak Stare Miasto czy ulica Wilczyńskiego. To oznacza nie tylko mniejsze wpływy dla właścicieli tamtejszych sklepów czy restauracji, ale też po prostu mniej życia i aktywności w najbardziej atrakcyjnych częściach miasta. Galerie handlowe to sztuczne przestrzenie odcięte od otoczenia, zaprojektowane od początku do końca po to, żeby każdy odwiedzający wydał jak najwięcej pieniędzy, które co do zasady nie zostają w miejskiej gospodarce, lecz trafiają głównie do właściciela galerii w innej części kraju lub za granicą.

Osobną sprawą jest lokalizacja galerii w tym konkretnym miejscu. Połączenie galerii handlowej z dworcem musi negatywnie odbić się na funkcjonalności tego drugiego, gdyż nadrzędnym celem właściciela galerii jest zatrzymanie każdego odwiedzającego na jak najdłużej, żeby wydał jak najwięcej – podczas gdy dobrze zaprojektowany dworzec ma na celu jak najszybszą obsługę podróżnego. Te cele są niemożliwe do pogodzenia ze sobą. Pamiętajmy też, że galerie handlowe są ogromnymi generatorami ruchu drogowego.Galeria przy dworcu w znacznym stopniu przyczyni się do zwiększenia korków na Dworcowej, Kościuszki, Partyzantów i Limanowskiego, jeszcze bardziej utrudniając poruszanie się po mieście.

- Prezentujecie na tyle stanowcze stanowisko w sprawie budowy galerii handlowej, że wielu podejrzewa, iż współfinansuje waszą organizację któryś z właścicieli już istniejących w Olsztynie galerii.

- Wbrew pojawiającym się od czasu do czasu pomówieniom, Forum Rozwoju Olsztyna nie ma żadnych związków z jakimikolwiek centrami handlowymi w Olsztynie czy poza nim. Z naszej perspektywy galeria przy dworcu będzie po prostu kolejnym, po Aurze i Galerii Warmińskiej, gwoździem do trumny olsztyńskiego lokalnego handlu. Naprawdę nikt nie musi nam płacić, oficjalnie czy też pod stołem, żebyśmy przeciwstawialisię budowie kolejnej galerii. Nasza opinia wynika ze zwyczajnej troski o nasze miasto. Niestety niektórzy nie mogą uwierzyć, że mamy chęć działać po godzinach na rzecz Olsztyna i że robimy to zupełnie za darmo.

- Czy postępowanie dotyczące wpisu do rejestru zabytków opóźnia budowę nowego dworca?

- Do dzisiaj PKP nie posiada projektu budowy nowego dworca lub remontu obecnego i nie ma to nic wspólnego z postępowaniem o wpis do rejestru zabytków. Przypominamy, że jeden przetarg na wykonawcę projektu zakończyła afera korupcyjna, w związku z którą CBA zatrzymało m.in. dyrektora projektu z PKP. Kolejne postępowania przetargowe nie doszły natomiast do skutku, ponieważ od rozstrzygnięć PKP odwołał się drugi z oferentów, zaś jego odwołania za zasadne uznała Krajowa Izba Odwoławcza.

Ponadto już w 2013 roku rada miasta uchwaliła miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, który umożliwiał budowę centrum handlowego z dworcem. Natomiast postępowanie o wpis zostało wszczęte dopiero w drugiej połowie 2017 roku. Czyli PKP i spółka Retail Provider miały bardzo dużo czasu, aby rozpocząć budowę. Zarzucanie stowarzyszeniom działającym na rzecz wpisania dworca do rejestru zabytków, że cokolwiek opóźniają to ucieczka przed niewygodną prawdą. A prawda jest taka, że nie naszą winą są jakiekolwiek opóźnienia w budowie olsztyńskiego dworca. Ponadto nie zgadzamy się na używanie straszaka w postaci utraty dofinansowania unijnego. Przecież w następnych latach również będzie można korzystać z pomocy Unii Europejskiej. Poza tym na pierwszym miejscu powinniśmy stawiać jakość inwestycji, ponieważ w przypadku ewentualnej budowy nowego dworca, pozostanie on z nami również na kilkadziesiąt lat.Argument dot. dofinansowania unijnego powinien być jednym z elementów dyskusji, nie zaś jej głównym motywem.

- Prezydent Olsztyna zasłania się badaniami opinii publicznej, które mają potwierdzać, że mieszkańcy Olsztyna są przeciw wpisywaniu dworca do rejestru zabytków.

- Nasz główny zarzut dotyczący badań jest taki, że ich przeprowadzanie jest bezzasadne. To bezsensowne wyrzucanie pieniędzy z publicznego budżetu, na który składają się wszyscy mieszkańcy Olsztyna. Jakikolwiek byłby wynik tego badania, nie ma on najmniejszego znaczenia dla prowadzonego postępowania, bo zgodnie z polskim prawem o kwalifikacji obiektu jako zabytku decyduje jego wartość historyczna, artystyczna i naukowa, a nie plebiscyt opinii. To nie jest konkurs piękności czy nawet demokratyczne wybory, w których decyduje większość. Trzeba powiedzieć to jasno: każde stanowisko miasta poparte wyłącznie sondażem opinii zostanie odrzucone, bo w świetle prawa to po prostu nie jest argument.

- Ostatnio w olsztyńskim wydawnictwie Edytor odbyła się publiczna dyskusja – debata na temat budowy olsztyńskiego dworca. Wy w niej nie uczestniczyliście. Dlaczego?  

- Wydawnictwo to zajmuje w sprawie dworca jednoznaczne stanowisko, które jest zbieżne z punktem widzenia PKP S.A. oraz spółki Retail Provider i Prezydenta Olsztyna. Wiedzieliśmy zatem, że nie możemy liczyć na obiektywną, neutralną moderację. Również warunki debaty nie dawały większych szans na rzeczową, wyważoną dyskusję – zaczynając od tego, że zaproszono szerokie grono przeciwników wpisu dworca do rejestru zabytków, a Forum Rozwoju Olsztyna, Stowarzyszenie Architektów RP i Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków miały wystawić tylko jednego, wspólnego reprezentanta.

Sama debata, naszym zdaniem, dowiodła, że mieliśmy rację. Argumenty podczas dyskusji rzadko kiedy odnosiły się do ustawowych kryteriów oceny dworca jako zabytku, o których wspomnieliśmy wcześniej: wartości historycznej, artystycznej i naukowej. Zamiast tego można było usłyszeć wiele subiektywnych ocen mieszczących się w spektrum od „Szybciej, szybciej, bo pieniądze przepadną” do „Dworzec trzeba wyburzyć, bo jest brudny”. To niepoważne. W odróżnieniu od większości uczestników tego spotkania, członkowie stowarzyszeń poświęcają sprawie ochrony dworca swój wolny czas – nie mamy go wiele, więc nie możemy sobie pozwolić, żeby tracić go na jałowe dyskusje.

- Dziękuję za rozmowę.