Olsztyński dworzec zabytkiem? Sprawa wraca do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków

Sprawa uznania olsztyńskiego Dworca Głównego za zabytek ponownie wraca na tapet. Po tym, jak Wojewódzki Konserwator Zabytków kolejny raz uznał, że olsztyński Dworzec Główny nie zostanie wpisany do rejestru zabytków - od tej decyzji odwołały się stowarzyszenia: Forum Rozwoju Olsztyna, lokalny oddział Stowarzyszenia Architektów Polskich oraz Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków, wnoszące o zachowanie budynku i jego ochronę jako zabytku.

Druga decyzja WKZ wskazywała między innymi, że obiekt ten jest zbyt pospolity, by uznać go za zabytek.

- Pod względem historycznym i naukowym dworzec wraz z budynkiem biurowym jest świadectwem twórczości Zygmunta Kłopockiego, a także stanowi element historii Olsztyna. Jednak te okoliczności nie stanowią o ponadprzeciętnej wartości historycznej dworca. Z budową dworca i budynku biurowego nie wiążą się żadne istotne wydarzenia historyczne. Budynki nie dokumentują rozwoju miasta, tak jak czynił to pierwotny budynek dworca – świadek skoku cywilizacyjnego Olsztyna, jego industrializacji, element jednej z najstarszych linii kolejowych na tym obszarze, którego przebudowa, a następnie wyburzenie, było aktem braku poszanowania dla zastanej na terenie dawnych Prus Wschodnich architektury i nie zostało wystarczająco zrekompensowane jakością nowej inwestycji. Projektant kompleksu nie jest architektem na tyle wybitnym i znanym, żeby sam fakt jego autorstwa uzasadniał wpis do rejestru zabytków. Nawiązując do oceny walorów architektonicznych budynków dworca PKP – PKS i biurowca, należy nadmienić, że podobnym językiem architektury operują nie tylko najlepsze obiekty na świecie, ale również pawilony handlowe, hale fabryczne, stacje benzynowe, sklepy sieci handlowych. Są to formy niezwykle proste, powtarzalne, pospolite bez cech indywidualnych. Dworzec olsztyński jest wyłącznie typową realizacją komunikacyjną lat 60. i 70. XX wieku

- napisał w swojej decyzji WKZ.

Tak jak w przypadku pierwszej, odmownej decyzji WKZ – tak i w tym przypadku, społecznicy zabiegający o zachowanie bryły dworca, odwołali się od tego stanowiska do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W odwołaniu wskazali między innymi na błędy popełnione przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz - ich zdaniem - słabe uzasadnienie decyzji.

Dziś okazuje się, że ministerstwo po raz kolejny uchyliło decyzję Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. To oznacza, że sprawa będzie rozpatrywana po raz trzeci.

- Nie znamy jeszcze pełnej treści uzasadnienia, jednak z tego co wiemy, zdaniem ministra decyzja zawierała wiele błędów formalnych, na co oczywiście wskazywaliśmy w naszym odwołaniu, które wnieśliśmy miesiąc temu. Gdy otrzymamy decyzję podzielimy się oczywiście jej treścią – poinformowali społecznicy Forum Rozwoju Olsztyna.

Przypomnijmy, PKP ma już środki na modernizację olsztyńskiego dworca. W założeniach spółki jest jednak zburzenie obecnej bryły i wybudowanie nowego obiektu. Jeśli WKZ zmieni zdanie i zdecyduje o uznaniu dworca za zabytek – spółka PKP będzie musiała zmienić plany względem dworca i przeprowadzić jego modernizację mając na uwadze ochronę obiektu.

Zdaniem prezydenta Olsztyna, walka o wpisanie dworca do rejestru zabytków może mieć poważne konsekwencje.

- Nie chcę oceniać, czy wnioski stowarzyszeń w tej sprawie są słuszne czy nie. Nawet gdyby uznać nasz dworzec jako całość za zabytek  i zmodernizować część kolejową, to rodzi się pytanie: a co z resztą, czyli obiektem PKS? Nikt nie zmusi prywatnego inwestora do inwestycji z założenia bardzo kosztownej i z dużym prawdopodobieństwem – nierentownej. Miasto nie ma środków, żeby część PKS-u  wykupić, gruntownie zrewitalizować, zasiedlić i prowadzić tam działalność publiczną. To nierealne, więc zostaniemy z tym koszmarem na lata! - komentował niedawno na swoim fanpage'u prezydent Olsztyna, Piotr Grzymowicz.

Tymczasem spółka PKP wybrała już wykonawcę, który ma zaprojektować przebudowę dworca w Olsztynie. Inwestycja miałaby być realizowana w ramach prac na linii kolejowej nr 216 na odcinku Działdowo – Olsztyn.

Zadanie jest podzielone na dwie części. Zakres inwestycji PKP PLK obejmuje zaprojektowanie wielobranżowej przebudowy infrastruktury torowo-peronowej, natomiast zakres PKP SA to projekt wyburzenia istniejącego dworca oraz budowa nowego budynku wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu.

Projekt nowego dworca zakładać będzie stworzenie wysokiej jakości przestrzeni obsługi podróżnych, dostosowanej w pełni do korzystania z obiektu przez osoby o ograniczonej możliwości poruszania się.

Obiekt ma wpisywać się w obowiązujące trendy projektowe z wykorzystaniem zasad zrównoważonego rozwoju, minimalizowania kosztów eksploatacji i maksymalizacji efektywności wykorzystania obiektu.

Celem jest także stworzenie przestrzeni objętej czytelną i atrakcyjną wizualnie informacją dla podróżnych, zgodną z obowiązującymi wytycznymi PKP S.A., z uwzględnieniem informacji także dla osób niewidomych i niedowidzących.

PKP oczekuje również przywrócenia obiektowi dworcowemu należytej reprezentacyjności, jako „bramy do miasta” i stworzenie obiektu stanowiącego wizytówkę kolei i miasta poprzez wyeksponowanie walorów architektonicznych, czy zachowanie elementów wystroju wewnętrznego posiadających znaczenie historyczne takich jak: modernistyczne mozaiki zlokalizowane na ścianach w hali głównej dworca i poczekalni oraz istniejących zegarów ściennych.

Układ funkcjonalny obiektu oraz jego wyposażenie instalacyjne powinny zapewniać wysoki standard obsługi podróżnych i klientów w zakresie usług kolejowych oraz towarzyszących im usług komercyjnych.

Z kolei projekt przebudowy układu torowo-peronowego powinien przewidywać przebudowę głowic rozjazdowych stacji, torów stacyjnych w peronach wraz z podtorzem oraz siecią trakcyjną. Zakłada się likwidację budynku byłej nastawni na końcu peronu 3, budynku dyżurnego ruchu peronowego na peronie 3, a także likwidację włazów do schronów usytuowanych na peronie nr 3 i 4. Przewidziane jest zachowanie układu czterech peronów, z podniesieniem do przepisowej wysokości 0,76 m ponad główkę szyny. Stare wiaty na peronach 2, 3 i 4 powinny zostać zachowane, z założeniem kompleksowego remontu dachowego. Ponadto na peronie 1 powinna stanąć nowa wiata, nawiązująca do budynku dworca.