Sentymentalna podróż, czyli o losie cmentarza żydowskiego w Olsztynie.

2011-11-17

Rozmowa z prawnikiem Krzysztofem Kierznowskim o dziejach cmentarza żydowskiego w Olsztynie oraz jego zachowanych pozostałościach.

Panie Krzysztofie, jak na dzień dzisiejszy ocenia Pan stan cmentarza ?

- Z nekropolii, oprócz Domu Pogrzebowego Bet Tahara, zachowały się do dziś jedynie stare schody, nie ocalały żadne nagrobki. Znajduje się tutaj również bardzo ładny park ze starodrzewiem.

Co należałoby zmienić aby cmentarz odzyskał dawną świetność ?

- Jest jeszcze bardzo wiele do zrobienia w tej kwestii. Budynki wymagają odrestaurowania, szczególnie pomalowane sprayem przez wandali ściany, nie sprawiają dobrego wrażenia. Obecnie w miejscu nekropolii zbierają się grupki osób spożywających alkohol, walają się śmieci, a okoliczni mieszkańcy wyprowadzają psy na spacer. Zapominamy tymczasem, że w XIX wieku cmentarz ten był perełką olsztyńskiej architektury.

Czy może Pan przybliżyć historię cmentarza ?

- Nekropolia powstała w 1818 roku, a ostatni udokumentowany pogrzeb odbył się w roku 1940. Kirkut przetrwał drugą wojnę światową w bardzo dobrym stanie. Po wojnie cmentarzem opiekował się jeden z olsztyńskich Żydów Marian Smoliński. Po jego śmierci na przełomie lat 1969-1970 cmentarz zlikwidowano.
Warto dodać, że zabytkowy obiekt przy ulicy Zyndrama z Maszkowic w Olsztynie zostaje powoli odnawiany dzięki inicjatywie Wspólnoty Kulturowej Borussia. WKB postanowiła odrestaurować przylegający do cmentarza budynek Domu Pożegnań Bet Tahara, który zaprojektowany został przez światowej sławy architekta Ericha Mendelsohna. W obiekcie zostały odkryte bardzo cenne malowidła na sklepieniu. Fundacja zamierza również ogrodzić teren kirkutu płotem.

Co myśli Pan o inicjatywie Wspólnoty Kulturowej Borussia, która zaangażowała się w przywrócenie pamięci o tym cmentarzu?

- Sądzę, że to doskonała inicjatywa. Zwracam się w tym miejscu z pilnym apelem do władz samorządowych i innych instytucji, którym leżą na sercu sprawy naszego miasta o zainteresowanie się tematem. Uważam, że godne upamiętnienia miejsce pochówku starszych braci w wierze oraz zadbanie o tę nekropolię jest naszym obowiązkiem zarówno wobec zmarłych jak i przyszłych pokoleń.

rozmawiał Łukasz Lewandowski