Warmia i Mazury w czołówce regionów z zabytkami

Podstawową formą ochrony zabytków jest wpis do rejestru zabytków. Rejestry są prowadzone przez wojewódzkich konserwatorów zabytków. W 2016 roku konserwatorzy wydali około 400 decyzji (w 2015 r. – ponad 220 decyzji) o wpisaniu obiektów nieruchomych do rejestru zabytków.

Były to decyzje dotyczące obiektów nowych, tzn. wpisanych do rejestru po raz pierwszy, decyzji odtworzonych, a także wymagających ponownego wpisu ze względu na zmiany stanu zabytku lub jego otoczenia.

Jak wynika z danych GUS-u największa liczba zabytków nieruchomych znajduje się w województwach: dolnośląskim, wielkopolskim, mazowieckim, warmińsko-mazurskim i małopolskim. Łącznie stanowią one blisko połowę wszystkich zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru!

W ujęciu powiatowym szczególnie duża koncentracja zabytków nieruchomych występuje w dużych miastach: w Warszawie (2 298), Krakowie (1 803), Wrocławiu (1 105), Gdańsku (800), Poznaniu (692), Łodzi (587), Przemyślu (575), Olsztynie (516) i Elblągu (500) oraz w powiatach: olsztyńskim (1 033), kłodzkim (732), nowosolskim (651), poznańskim (607), nyskim (586), żarskim (546), krakowskim (543), kętrzyńskim (518) i jarosławskim (500).

Warmińsko-mazurskie może pochwalić się 5 923 zabytkami, z czego najwięcej, bo aż 2061 to domy mieszkalne – kamienice, czy obiekty sakralne (905 obiektów). Dalej na liście zabytków są zabudowania folwarczne, gospodarcze, cmentarze, a także parki, ogrody i aleje.

Akcją mającą na celu promocję opieki nad zabytkami jest „Zabytek Zadbany” – ogólnopolski konkurs Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, skierowany do właścicieli i zarządców obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Laureaci konkursu są nagradzani za jakość i zakres prowadzonych prac konserwatorskich i najlepsze rozwiązania wykorzystania obiektów zabytkowych. Jak się okazuje Warmia i Mazury dba o swoje obiekty. Laureatem konkursu edycji 2016 w kategorii „A” został Kościół filialny Chrystusa Króla w Kwitajnach (woj. warmińsko-mazurskie). W kategorii „E” zwyciężył Kanał Elbląski za prace remontowe i konserwatorskie przy pochylniach Buczyniec, Kąty, Oleśnica, Jelenie i Całuny oraz śluzach: Miłomłyn, Zielona, Ostróda i Mała Ruś (woj. warmińsko-mazurskie).