Przyszedł na świat w Olsztynie 21 marca 1887 r. w rodzinie żydowskiej, jako piąte dziecko modystki Emmy z Jarusławskich i kupca Dawida Mendelsohna. Początkową naukę pobierał w Olsztynie. W latach 1893-1907 uczęszczał do szkoły podstawowej i gimnazjum humanistycznego w tym mieście. Potem podjął naukę ekonomii na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium. W 1908 r. rozpoczął studia architektoniczne na Uniwersytecie Technicznym w Berlinie, a dwa lata później przeniósł się na politechnikę w Monachium. W 1911 r., w trakcie studiów w Monachium, olsztyńska gmina żydowska poprosiła go o zaprojektowanie domu przedpogrzebowego Bet Tahara. W 1913 r. obiekt ten wraz z kompleksem przycmentarnym został oddany do użytku. Znajduje się przy ulicy Zyndrama z Maszkowic. To pierwsza i jedyna realizacja światowej sławy architekta w jego rodzinnym mieście. Dom przedpogrzebowy służył potrzebom gminy żydowskiej do 1943 r. Po 1945 r. pusty budynek pozostawał własnością Zjednoczenia Żydów w Niemczech. W 1951 r. przejęty został przez Archiwum Państwowe w Olsztynie. W połowie lat 90. archiwum opuściło budynek, a tuż przed 2000 jego losem zainteresowało się środowisko olsztyńskiego Stowarzyszenia „Borussia”. W 2006 r. rozpoczęły się kompleksowe prace konserwatorskie i restauratorskie. Obecnie obiekt ten przeznaczony jest m.in. na realizację programu Centrum Dialogu Międzykulturowego.
Fabryka kapeluszy w Luckenwalde
Opis życie urodzonego w stolicy Warmii i Mazur architekta stanowiłby interesującą fabułą do nie jednej książki i wielu filmów. Mendelsohn zajmował się działalnością artystyczną, uprawiał malarstwo olejne i grafikę. Tworzył dekoracje wystaw sklepowych, malował plakaty, a nawet projektował stroje na bale karnawałowe. W latach 1912-14 prowadził własną pracownię architektoniczną w Monachium. W 1915 r. ożenił się z Luise Maas, z zawodu wiolonczelistką. Miał z nią córkę Marię Luisę. Podczas I wojny światowej, został powołany do wojska i w latach 1915-18 walczył na frontach wschodnim i zachodnim. Po powrocie z wojny otworzył pracownię architektoniczną w Berlinie, która bardzo szybko ugruntowała swoją pozycję na rynku. W pewnym okresie pracowało w niej aż czterdziestu pracowników. W tamtym czasie powstały projekty słynnych domów towarowych, między innymi w Duisburgu, Norymberdze, Stutgardzie i Wrocławiu oraz projekt cmentarza żydowskiego w Królewcu. W latach 1921-22 zapadł na chorobę nowotworową, w wyniku której stracił oko. Zgromadził duży majątek, dzięki czemu w latach 1928-30 zbudował własny dom na działce o powierzchni ok. 4000 m². W 1933 r. ze względu na swoje żydowskie pochodzenie, najpierw wyemigrował do Holandii, a następnie do Anglii. Jego majątek został przejęty przez władze nazistowskie. W 1937 r. otrzymał brytyjskie obywatelstwo. Na początku lat 40. rozpoczął podróż po Stanach Zjednoczonych. W 1945 roku zamieszkał w San Francisco gdzie otrzymał obywatelstwo amerykańskie. Zmarł na chorobę nowotworową 15 września 1953 r. w... zaprojektowanym przez siebie szpitalu w San Francisco.
Dom Tekstylny w Gliwicach
Jego autorstwa, oprócz powyżej wymienionych budowli, są m.in.: Wieża Einsteina w Poczdamie, Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie, Dom Tekstylny Weichmanna w Gliwicach, Fabryka Tekstyliów w Głuszycy koło Wałbrzycha, szpitale w Jerozolimie i Hajfie, Fabryka "Czerwony Sztandar" w Petersburgu. Obiekty, według jego nowatorskich modernistycznych rozwiązań projektowych, stoją ponadto w Londynie, Sussex, Ostrawie, Oslo, Madrycie i w wielu innych miejscach na kuli ziemskiej.
Wieża Einsteina w Poczdamie
Bez wątpliwości Erich Mendelsohn jest postacią jedną z kilku najwybitniejszych osób urodzonych w Olsztynie. Dla miasta jest bardzo ważny ponieważ przez swoje prace połączył go z innymi miejscowościami oraz krajami, w których stale można podziwiać zaprojektowane przez niego budowle. Jest on ponadto symbolem wielokulturowej tradycji miasta, w którym żyli i żyją ludzie mówiący w różnych językach, przedstawiciele różnych kultur i wyznań ("Olsztyn kocham, moją małą Amerykę"). Dlatego to 13 września 1997 r. na budynku przy ul. Staromiejskiej 10 czyli tam gdzie się urodził, w 110 rocznice jego przyjścia na świat, odsłonięto pamiątkową tablicę.
Dom Towarowy we Wrocławiu
Nie jest więc przypadkiem, że Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych w Olsztynie nosi imię Erica Mendelsohna. Jego uczniowie i nauczyciele nie zapominają o dniu urodzin patrona szkoły. Organizują spotkania pod tablicą pamiątkową, składając pod nią wiązanki kwiatów. Kilka lat temu pokusili się na przeprowadzenie na Starym Mieście wewnątrzszkolnego konkursu wiedzy o dokonaniach Mendelsohna. Zespół, który go wygrał został nagrodzony biletami do kina, w wszyscy uczestnicy... smakowitym tortem.
Dom przedpogrzebowy w Olsztynie
Z okazji 135. rocznicy urodzin, na niedawnej konferencji w Berlinie, dyskutowano o inicjatywie wpisania na listę światowego dziedzictwa UNESCO obiektów wybudowanych według projektów Mendelsohna, a przede wszystkim Bet Tahara w Olsztynie.
Lech Janka
Komentarze (5)
Dodaj swój komentarz