Zabytkowe mosty w Stańczykach. Jak kształtowała się ich historia? [ZDJĘCIA]

Polski Pont du Gard

Stańczyki to, z pozoru, mała wieś położona w województwie warmińsko-mazurskim. W jej sercu mieszczą się natomiast dwa majestatyczne mosty, których dzieje sięgają początków XX wieku.

W latach 1912-1914 powstała konstrukcja północna, finalnie dokończona w 1917 r. Kolejny etap stanowiło stworzenie mostu południowego (1923-26).

Uznaje się, iż pomysł na powstanie pierwszego z wiaduktów istniał już w roku 1905 r., natomiast włoscy architekci przystąpili do jego realizacji kilka lat później.

Koncepcja stworzenia mostów podwójnych, pod którymi przepływa rzeka Błędzianka, jako trudniejszych do zniszczenia przez saperów, artylerię dalekosiężną, czy coraz silniejsze lotnictwo, narodziła się po trudnych doświadczeniach I wojny światowej.

Mosty, których główny budulec stanowił żelbet, nazywane są potocznie „Akweduktami Puszczy Rominckiej”, ze względu na podobieństwo do budowli z Pont du Gard we Francji. Tego typu dzieła powstały również w Belgii, czy Włoszech.

Mosty w Stańczykach to najwyższe tego typu budowle w Polsce. Obie konstrukcje są pięcioprzęsłowe (35-metrowy promień łuku). Ich długość akweduktów wynosi blisko 200 m, a wysokość ok. 40 m.

Linia kolejowa: transport wojsk i towarów

Ważnym etapem inwestycji było uruchomienie jesienią 1927 r. linii kolejowej na trasie Gołdap-Żytkiejmy-Gąbin, liczącej ok. 35 kilometrów. Jej tor przebiegał przez most północny.

W działaniach doszukiwano się wówczas propagandy, związanej, m.in. z chęcią ograniczenia emigracji zarobkowej ludności Prus Wschodnich w głąb Niemiec. W rzeczywistości cel stanowiło ukazanie sztuki budowniczych, a co za tym idzie, zamożności państwa.

W 1933 r. ruch pociągów został ograniczony ze względu na polecenie Hermana Göringa, niemieckiego oficera i działacza nazistowskiego, który zdecydował o otoczeniu Puszczy Romickiej płotem, aby stanowiła bezpieczne miejsce spotkań przywódców.

Według rozkładu jazdy z 1938 r. na linii kursowały trzy pary pociągów na dobę. W soboty i niedziele uruchamiano dodatkowe połączenie. Podróż między Żytkiejmami a Gołdapią trwała nieco ponad godzinę.

Warto wspomnieć, iż trasa miała nadrzędne znaczenie militarne, służąc gromadzeniu i ekspediowaniu znacznej ilości wojsk.

Co ciekawe, linia była również wykorzystywana przez pojazdy towarowe. Transportowano przede wszystkim drewno do okolicznych lasów, a z biegiem czasu także kamienie, służące budowie Wilczego Szańca (kwatery Hitlera).

Pociągi kursowały do roku 1944.

Linia kolejowa została rozmontowana przez Armię Czerwoną.

Zabytek Warmii i Mazur

Od 1979 r. wiadukty stanowią zabytki nieruchome województwa warmińsko-mazurskiego. Obecnie wzdłuż linii kolejowej zachowały się pojedyncze zabudowania stacyjne, służące teraz jako domy mieszkalne.

Odrestaurowaniem wiaduktów zajęły się osoby prywatne, aktualnie nimi zarządzające. Dawne torowiska wyłożono kostką brukową, a balustrady zostały wyposażone w latarnie.

Bez wątpienia, mosty w Stańczykach to jedna z najbardziej rozpoznawalnych atrakcji północno-wschodniej Polski. Oprócz ciekawej warstwy historycznej, wiadukty kojarzone są z uprawianiem sportów ekstremalnych (skoki na bungee), a także z kultowymi scenami z filmu „Ryś” w reżyserii Stanisława Tyma.

Ceny biletów

Aby zwiedzić mosty, należy nabyć bilet wstępu, w następujących cenach: 10 zł – bilet normalny; 7 zł – ulgowy (młodzież szkolna i studenci do 26 roku życia, emeryci i renciści oraz inwalidzi pierwszej grupy); grupowy – 8 zł/os. (grupy zorganizowane od 15 osób). Dzieci do lat 5 wchodzą bezpłatnie.

Odbycie wycieczki po akweduktach możliwe jest codziennie od godz. 8:00 do „zachodu słońca”.