Od wieków społeczeństwo polskie (w większości szlachta) dążyło do jak największej wolności osobistej i prawnej. Tym nasz naród różnił się od wielu innych, w tym Rosjan, którzy woleli poświęcić swoje prawa na rzecz jednostkowej siły cara, która dała im pozycję mocarstwa.
W Polsce sprawa wyglądała inaczej. Królowie byli uzależnienie od szlachty, nadając jej coraz to nowe przywileje. To było przyczyną zarówno naszych wzlotów, jak i upadków. Z pewnością osłabiło to państwo, co w konsekwencji doprowadziło do rozbiorów. Pierwszy z nich miał miejsce w 1772 roku. Prusy zagarnęły ok. 36 tys. km kw. powierzchni, Austria – 83 tys. km kw. A Rosja – ok. 92 tys. km kw. Miliony ludzi znalazły się pod obcym panowaniem. Zaborcy dusili ducha polskości.
Jednak nasze państwo, choć okrojone, nadal funkcjonowało. W październiku 1788 roku zwołano Sejm Czteroletni, który 3 maja 1791 roku ustanowił Konstytucję, uchwaloną przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Ten najważniejszy akt normatywny wniósł wiele reform, dzięki którym I Rzeczpospolita miała stać się państwem nowoczesnym. Przede wszystkim Konstytucja formalnie zniosła liberum veto – czyli zasadę-pułapkę, przez którą wiele uchwał zostało unieważnionych. Oprócz tego ustrój państwa zmieniono na monarchię dziedziczną, ograniczono demokrację szlachecką, od tamtej pory szlachcice nieposiadający ziemi nie mieli prawa głosu, polepszyła sytuację mieszczan i chłopów, którzy odtąd byli pod ochroną państwa.
Pierwsza polska konstytucja miała wielu przeciwników właśnie wśród szlachty, której nie w smak były ograniczenia.
– Kajdany nasze są zawsze kajdanami, a włożone ręką obcą lub domową równie ciężą – napisał do króla Seweryn Rzewuski.
W celu obalenia konstytucji zawiązano Konfederację targowicką, której inicjatorem był Stanisław Szczęsny Potocki. Magnaci, w porozumieniu z carycą Katarzyną II, spiskowali przeciwko reformom Sejmu Czteroletniego.
W 1792 roku targowiczanie zwrócili się o pomoc do Rosji. Wojska carskie wkroczyły w 1792 roku do Rzeczpospolitej. 16 maja wybuchła wojna, która trwała do 26 lipca. Król Stanisław August Poniatowski przystąpił w końcu do targowicy i wydał wojskom Rzeczpospolitej rozkaz przerwania działań wojennych. Polscy dowódcy, m.in. ks. Józef Poniatowski i gen. Tadeusz Kościuszko podali się do dymisji. Wielu patriotów wyjechało z kraju.
Konsekwencją tej wojny było unieważnienie reform Sejmu Czteroletniego. Rok później doszło do II rozbioru Polski.
Zaborcy zakazali obchodów 3 maja. Polacy mogli na powrót organizować uroczystości dopiero w latach 1916-1918, gdy I wojna światowa pochłonęła uwagę Rosji, Niemiec i Austrii.
Święto 3 maja zostało ustanowione w 1919 roku. Obchodzono je do 1946 roku, gdy w wielu polskich miastach doszło do krwawego stłumienia studenckich demonstracji. Aparat represyjny Bolesława Bieruta zdławił niepokoje społeczne. Święto zostało zniesione dzięki ustawie z 18 stycznia 1951 roku o dniach wolnych od pracy.
Polacy mogli ponownie je obchodzić, jeszcze nieoficjalnie, od 1981 roku. Na powrót dzień 3 maja ustanowiono świętem narodowym dzięki ustawie z 6 kwietnia 1990 roku.
Od tego czasu Polacy w wielu polskich miejscowościach i miastach, w tym w Olsztynie, tłumnie je obchodzą (Obchody Święta Konstytucji 3 maja w Olsztynie [ZDJĘCIA] – obchody 3 maja 2015 roku w Olsztynie).
Przypomnijmy, że święto 3 maja obchodzone jest także na Litwie.
Komentarze (12)
Dodaj swój komentarz