Wiele kobiet próbuje piec dwie pieczenie na jednym ogniu – być na urlopie i jednocześnie pracować. Boją się jednak utraty zasiłku. Dlatego właśnie warto znać swoje prawa i... mieć świadomych przełożonych.

Ostatnie zmiany w Kodeksie Pracy częściowo umożliwiły mamom pracę w trakcie urlopu macierzyńskiego. Przyjmuje się, że w trakcie trwania podstawowej części urlopu praca jest niedozwolona. Dopiero, gdy kobieta wykorzysta 14 tygodni urlopu macierzyńskiego może odstąpić pozostałą część ojcu dziecka i wrócić do pracy. Praca w czasie dodatkowego urlopu macierzyńskiego jest jednak obwarowana obostrzeniami. Po pierwsze, istnieje limit czasu pracy – pracownica może pracować maksymalnie na ½ etatu (k.p. art. 182). Po drugie ograniczeniu ulega rozkład czasu pracy.

Co zrobić, aby otrzymać taki urlop? Należy skierować do swojego pracodawcy odpowiedni wniosek w terminie nie krótszym niż 7 dni przed planowanym rozpoczęciem pracy. W dokumencie należy wskazać wymiar czasu pracy w jakim chcemy pracować (max. ½ etatu) oraz okres w jakim chcemy łączyć pracę z dodatkowym urlopem macierzyńskim. Jak w takiej sytuacji wygląda kwestia finansowa? Pracownik otrzymuje pensję za wykonaną w trakcie urlopu macierzyńskiego pracę. Wysokość zasiłku macierzyńskiego zostanie natomiast pomniejszona proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Na przykład: Pracownica na dodatkowym urlopie macierzyńskim pracuje na pół etatu. Dostaje zatem pół pensji oraz pół zasiłku.

Trochę inaczej przedstawia się sytuacja dotycząca bezpłatnego urlopu wychowawczego. Sam urlop przysługuje pracownikom, którzy byli zatrudnieni przynajmniej przez 6 miesięcy i trwa do trzech lat. W czasie jego trwania pracownik ma prawo do podjęcia pracy zarobkowej pod warunkiem, że nie wyłącza ona możliwości osobistej opieki nad dzieckiem. Trudno jednak sprecyzować jaki konkretnie rodzaj i wymiar pracy można uznać za dopuszczalny. Ważne aby jej wykonywanie pozwalało na opiekę nad potomkiem. Taka sytuacja miałaby miejsce np. w przypadku pracy zdalnej. Pracę w trakcie urlopu wychowawczego można podjąć zarówno u „swojego” jak i „innego” pracodawcy. Trzeba jednak pamiętać, że np. praca w systemie zadaniowym, praca w nadgodzinach czy wyjazd służbowy wymagają zgody pracownika wychowującego dziecko do lat 4.


Dawid Nowicki z firmy Neptis S.A. zwraca także uwagę na inną możliwość – Pracownik, który jest uprawniony do urlopu wychowawczego może zamiast niego wystąpić z  wnioskiem o pracę na część etatu. W trosce o dobre relacje z pracownikami należy też zadbać aby rozwiązanie to było korzystne dla obu stron – podkreśla Nowicki. Trzeba jednak pamiętać, że prawo stawia tu pewne ograniczenia. Artykuł 186 Kodeksu Pracy mówi o tym że pracownik nie może wymagać od swojego pracodawcy obniżenia wymiaru czasu pracy do mniej niż połowy etatu. Wniosek taki pracownik powinien złożyć z dwutygodniowym wyprzedzaniem. Zmiana wymiaru godzin pracy powinna znaleźć swoje odbicie w umowie o pracę np. w aneksie. Co dzieje się wtedy z wynagrodzeniem? Pracownik będzie zarabiał proporcjonalnie do wymiaru etatu. Czyli praca na połowę etatu to połowa pensji jaka przysługiwałaby na cały etat. 
 

Jakie korzyści czerpią z pracy na urlopie macierzyńskim bądź wychowawczym pracodawcy a jakie pracownicy? Zatrudnieni zachowują kontakt z firmą, mają dodatkowe źródło dochodów, łatwiej również wrócić im do pracy na pełen etat. Pracodawcy nie muszą z kolei ponosić kosztów szkolenia nowego pracownika ani na nowo wdrażać w obowiązki osobę wracającą po dłuższym urlopie do pracy.