Wieniec adwentowy
Nieodzownym elementem, który musiał pojawić się w każdej mazurskiej chałupie w okresie adwentu był wieniec. Tradycja ta przywędrowała na Mazury z Niemiec prawdopodobnie na początku 20 wieku. Wieniec przygotowywany był już w pierwszą niedzielę adwentu. Wykonywano go z choiny, przystrajano czerwonymi wstążkami i ustawiano na nim pierwszą świecę. Całość zawieszana była pod sufitem. W każdą następną niedzielę dodawano kolejną świecę aż do czterech. Zdarzało się niekiedy, że do dekorowania wieńca używano wstążek różnych kolorów. W pierwszą niedzielę były to wstążki czerwone, a następnie żółte, srebrne i złote.
Nabożeństwa domowe
W okresie adwentu, zgodnie ze zwyczajem mazurskim, odbywały się w domach specjalne nabożeństwa, w czasie których śpiewano pieśni z kancjonału, czytano fragmenty biblii oraz kazania z postylli dedykowane na kolejne niedziele adwentu. Obok pieśni pochodzących ze śpiewnika występowały również tak zwane „piosnki adwentowe” układane przez twórców ludowych. Inspirację do ich napisania czerpali oni z Nowo wydanego Kancjonału Pruskiego. Pieśni te, w swojej treści, nie zawierały elementów ludowo-folklorystycznych a bardziej przypominały typowe utwory protestanckie o charakterze edukacyjnym i chrystocentrycznym.
Wędrujące dusze
Ważnym zjawiskiem, które odcisnęło silne piętno na obrzędowości mazurskiej okresu przedświątecznego oraz samych świąt Bożego Narodzenia, było przekonanie o aktywności dusz zmarłych w tym okresie. Powszechnie wierzono, że pomiędzy światem duchowym a materialnym dochodzi wtedy do wyjątkowej interakcji. Żeby odpowiednio przygotować się na „odwiedziny” takiej wędrującej duszy, w dzień poprzedzający Boże Narodzenie pozostawiano nie schowane resztki z kolacji takie jak: sól, mięso, chleb dołączając do tego zapaloną świecę. Tego wieczoru rozpalano także na noc piec, a ławę i podłogę posypywano piaskiem aby można było zobaczyć ślady „gości”.
Jutrznia na gody
Kulminacyjnym elementem czasu adwentu, rozpoczynającym jednocześnie święta Bożego Narodzenia było uroczyste przedstawienie religijne, podczas którego dzieci szkolne śpiewały świąteczne pieśni z kancjonału. Odbywało się ono w kościele lub w szkole o poranku pierwszego dnia świąt.
Bardzo sugestywny opis początku tej uroczystości zapisał Fredrich Salomo Oldenberg wizytujący Mazury w drugiej połowie XIX wieku.
Kiedy jeszcze ciemność panuje nad przykrytymi śniegiem wioskami – około czwartej – drogami drzemiącej wsi przechodzi gromada starszych chłopców, którzy, stukając do drzwi i okien, wołają: „Wstawajcie! Wstawajcie!” Śpiewają pełnym głosem pierwszą zwrotkę polskiej kolędy: „Anieli z nieba zstąpili, Pasterzom się objawili, mówiąc: Oto, narodzone Dziecię w żłobie położone”. Potem chłopcy mówią: „Mija noc, zaczyna świtać, wstawajcie, wierni chrześcijanie i idźcie na Jutrznię!”Dorosłych i śpiących w chatach na biednych posłaniach, budzą śpiew i krzyk, dzieci zrywają się na nogi. Wszyscy czekają na tę pobudkę, ponieważ Boże Narodzenie, w czasie którego nie zostaną wyrwani ze snu, nie uważają za prawdziwe święta. (…) Wiejskie uliczki ożywają. Starzy i młodzi, opatuleni, niemal równym krokiem śpieszą do szkoły, każdy z zapalną świecą w ręku.
Jutrznia na gody, uważana powszechnie za najważniejszy zwyczaj kościelny dawnych Mazur, cechowała się dramatyzmem, ludowością i powszechnością. We wspomnieniach uczestników tej uroczystości zachowały się opisy gorączkowych przygotowań dzieci i rodziców poprzedzających to wydarzenie oraz wzruszeń jakie towarzyszyły późniejszemu obrzędowi.
Pieśni adwentowe
Komentarze (10)
Dodaj swój komentarz